|
TEMEL SPOR DALI: JİMNASTİK
Jimnastik, dayanıklılık, kuvvet, esneklik, çeviklik, koordinasyon ve vücut kontrolünü geliştirme amacıyla yerde veya aletler üzerinde yapılan fiziksel aktivitelerdir. Jimnastik, tüm sporlar içinde atletizm ve yüzme ile birlikte üç temel daldan birisidir. Jimnastik, Eski Yunan, Mısır ve İndus Uygarlıklarına dek uzanan köklü bir geçmişe sahip spor dalıdır. İyileştirme ve öğrenme amaçları güden tıbbi jimnastik ve eğitim jimnastiği ise bilim sayılmaktadır. İnsanın fizik ve moral yetilerini eğitmek, fiziksel ve ruhsal verimini arttırmak amacıyla beden çalışmalarından yararlanan “fiziksel eğitim” jimnastikten ayrı bir daldır. Vücuttaki bütün kasların eşdeğer ağırlıkta kullanılıyor olması ve gelişmiş süratli ve sistematik düşünebilen bir beyin gerektirmesi, jimnastiğin temel spor dalı olmasının en önemli nedenlerinden biridir. Çünkü bir jimnastikçi bir saniyeden daha kısa bir sürede vücudunu hem düşey hemde yatay eksende birkaç kez döndürebilir. Bunu yapabilmek gerçekten iyi yetişmiş bir beyin ve onun emirlerine çabuk cevap verebilen esnek ve kuvvetli kaslar gerektirir. Jimnastik, bu kas yapısını tüm vücutta dengeli olarak kazandırır.
Jimnastiğin bir fiziksel egzersiz olarak uygulanması Eski Yunan uygarlığında görüldü. Ancak bu tür fiziksel eğitim, yalnızca soylu sınıfın çocuklarına aitti. Böylece bu sınıf çocuklarının sağlıklı bedensel gelişimleri sağlanıyordu. Bu tür uygulama, daha sonraları da Roma uygarlığında benimsenip, jimnastiğe yönetici soylu sınıfların çocuklarının eğitildiği okullarda büyük önem verildi. Eski uygarlıklardan beri fiziksel egzersizlerin bir çeşidi olarak yapılan jimnastik, modern anlamda 19. yüzyılın ortasında popüler oldu. Alman bir papazın oğlu olan Friedrich Ludwig Jahn adlı (1778-1852) bir genç bugünkü modern jimnastiğin temelini attı. Paralel, barfiks, beygir, halka Jahn tarafından alet olarak jimnastiğe sokuldu. Ayrıca tırmanma, sallanma, çekme, itme, kaldırma, atlama gibi uygulamalara, Jahn jimnastiğinde geniş ölçüde rastlandı.
19. yüzyıl başında Almanya'dakine paralel olarak, bir kuzey ülkesi olan İsveç'te Pehr Henrik Ling (1776-1839), beden eğitiminde bilimsel fizyolojik esaslara dayatılan ve az zamanda bir çok ülkede ortam bulan yeni bir sistem ortaya çıkardı. Ling jimnastiğe sağlam bilimsel esaslar kazandırmak amacı ile kendi kendine anatomi ve fizyoloji incelemelerine başlayıp, sonradan sistemini kurdu. Bu sistemde, insan vücudu üzerinde iyileştirici etkisi olmayan hiçbir hareketin yeri yoktu. Çünkü Ling, sisteminde öncelikle tedavi fonksiyonuna yer vermişti. Alman Friederich Ludwig Jahn, günümüzde kullanılan artistik jimnastiği biçimlendirmiş kişi olarak, bu spor branşının babası sayıldı. İsveçli Henrik Ling de jimnastik alanında yaptığı çalışmalar ve geliştirdiği sistemler ile çağdaş jimnastiğin oluşmasında büyük rol oynadı. Uluslararası boyut kazanan jimnastikte, yarışmaları düzenlemek amacıyla 1881 yılında merkezi İsviçre'de bulunan Uluslararası Jimnastik Federasyonu (FIG) kuruldu.
1896'da modern olimpiyatlar başlarken seçilen yedi spor dalından biri de jimnastikti. Ama yarışmalara yalnızca erkekler katıldı. Bayan jimnastikçiler ilk olarak 1924 Olimpiyat Oyunlarınnda yarıştı. FIG tarafından ilk dünya jimnastik şampiyonası 1950 yılında yapıldı. Şampiyona 1978'e dek dört yılda bir, 1979'dan itibaren iki yılda bir organize edildi. Her yıl düzenlenen dünya kupaları ise ilk kez 1975'te yapıldı. 1960 yılından sonra televizyon yayınları, bütün dünyada jimnastiğin yaygın bir spor haline gelmesini sağladı. Avrupa'da jimnastiğin hızla yayılması sonucu, bir çok ulusal örgüt oluştu. Ancak FIG, uluslararası yarışmaların düzenleyicisi ve tek otoritedir. FIG tarafından düzenlenen uluslararası jimnastik yarışmalarının başlıcaları; her iki yılda bir (tekli yıllarda) takımların katıldığı ve bireysel kategorilerde yapılan dünya şampiyonaları ile dört yılda bir düzenlenen olimpiyat oyunlarıdır. Bayanlar arası yarışmalar 1936'dan sonra kombine hareketlerde, 1952'den sonra da bütün dallarda düzenlenmeye başlandı. 1983 yılında ise ritmik jimnastik olimpiyatlara kabul edildi. Artistik jimnastik, aletli ya da aletsiz jimnastik, modern ritmik jimnastik, atletizm öncesi jimnastik, oda jimnastiği, cambazlık jimnastiği, düzeltici jimnastik, eğitici jimnastik, tıbbi jimnastik, jimnastik sporunun belli başlı branşlarıdır.
|
LAZURİ
