|
MOLDOVA'DA İNŞAAT, BANKACILIK VE FİNANS SEKTÖRLERİ
Moldova’nın bağımsızlığını kazanmasından sonraki yıllarda inşaat sektörü, mevcut olan kısıtlı yatırımın başka alanlara kaydırılması ve ülkedeki çimento üretiminin büyük bir bölümünü gerçekleştiren Transdinyester’deki sorunlar nedeniyle, önemli bir gelişme kaydedememiştir. 1998 yılında yapılan bütçe kısıntılarının toplu konut projelerini de kapsaması, inşaat sektörünü olumsuz yönde etkilemiştir.
Moldova inşaat sektörü, birkaç büyük müteahhitlik firması ve 50 kadar küçük firmadan oluşmaktadır. Son yıllarda bu firmalar ısıtma ve ventilasyon gibi değişik konularda ihtisaşlasma yoluna gitmektedirler. Yılda 2,5 milyon ton çimentonun üretildigi Moldova’da yapı malzemelerinin yüzde 80’ini konut inşaatlarında tüketilmektedir.
Moldova’daki en gelişmiş finans kuruluşları olan bankalar, yerel işletmelerin de hemen hemen tek finansman kaynağıdır. Ne var ki, şirketler bankacılık sistemini Batı’daki örnekleri gibi kullanmamaktadır ve halkın da genel olarak bankacılık sistemine güveni düşük seviyelerdedir. Ayrıca Moldova’nın yüksek ülke riski, faiz oranlarını da yukarıya çekmektedir. 1991’de kurulmuş olan Moldova bankacılık sistemi, iki kademeli olup Merkez Bankası ve 16 ticari bankadan oluşmaktadır. Parlamentoya karşı sorumluluğu bulunan Merkez Bankası, bankacılık lisansını verir ve ülkedeki tüm finansal faaliyetleri gözlemleyerek denetler. Moldova’da bankacılık sisteminin toplam aktifleri 480 milyon dolar tutarında olup, bu rakamın içinde kredilerin miktarı 250 milyon dolardır. Moldova kredi piyasasında en büyük banka yüzde 23,8’lik pay ile Moldova-Agroindbank’tır. Bu bankayı yüzde 14,4 ile Victoriabank, yine yüzde 14,4 ile Moldindconbank, yüzde 11,7 ile Banca Sociala ve yüzde 7,6 ile Banca de Economi takip etmektedir.
Bankalar genellikle büyük firmalara kredi vermeyi tercih etmekte ve bu yüzden diğer firmalar finansman sıkıntısı yaşamaktadır. Yıllık olarak Lei bazında yüzde 21-30, dolar bazında ise yüzde 13-18 arasında değişen kredi faizleri küçük işletmeleri zorlamaktadır. Bankalar ayrıca ticaret finansmanını yatırım finansmanına tercih etmektedir. Moldova’da bankacılık sektörünün yaşamakta olduğu önemli bir sorun da uzun vadeli fonların yetersizliğidir. Bankacılık sistemine ve ulusal para birimine güven duymayan Moldova halkı, tasarrufları için genelde 12 aydan kısa vadeli mevduatları tercih etmekte ve bu yüzden uzun vadeli kredi açmak isteyen bankalar Dünya Bankası ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EBRD) kaynaklarına başvurmak zorunda kalmaktadırlar.
Moldova’da firmaların karşılaştıkları sorunlar şunlardır:
Ağır bir bürokrasi ve her aşamada karşılaşılan geniş bir yolsuzluk ağı
Devlet görevlilerinin keyfi teftiş ve baskıları
Haberleşme alanında yetersiz teknik altyapı
Yasal altyapıdaki boşluklar
Kurumsal altyapı yetersizliği
Mülkiyet haklarının yeterince güvence altına alınamaması
Serbest piyasa ekonomisine dayalı medeni kanun ve modern iflas kanununun yürürlüğe konmaması
Yargı sisteminde ve uygulamasında görülen aksaklıklar
Muhasebe uygulamaları açısından mevcut yetersizlikler
|
LAZURİ
