ANASAYFA

TARİHİ BİZANS SURLARI

İstanbul'un etrafını çeviren surlar yedinci yüzyıldan başlayarak inşa edilmiştir. Yıkılmalar ve yeniden yapmalarla dört defa elden geçmiştir. Son yapımı M.S. 408'den sonradır. 2. Theodosius (408-450) döneminde, surlar Sarayburnu'ndan Haliç kıyısı boyunca Ayvansaray'a; buradan ve Marmara kıyısı boyunca Yedikule'ye; Yedikule'den Topkapı'ya; Topkapı'dan Ayvansaray’a kadar uzanıyordu. Surların uzunluğu 22 kilometredir. Haliç surları 5,5 kilometre, kara surları 7,5 kilometre, Marmara surları ise 9 kilometredir.

Kara surları üç bölümlüdür: hendek, dış sur, iç sur. Kara surları tarafında, sura bitişik ve 50 metre aralıklarla 96 burç vardır. Birçoğu yıkılmış, çatlamış durumdadır. Bu burçlar, boydan boya uzanan sur duvarlarından 10 metrelik çıkıntıdadır. Çoğunlukla kare planlı ve 25 metre yüksekliğindedir. Pencereleri, tonozları, kapıları vardır. İç surlar ve dış surlar arasında, kapı ve merdiven vardır. İç surlar ve burçlarda kefeki taşı ve tuğla kullanılmıştır. Dış surlar ise sandık veya kazamat duvardır. Dış surlarda daha küçük ve büyük burçlar arasına gelmek üzere küçük burçlar bulunur. Bu hendek, burç, dış ve iç surların toplam eni 70 metredir. Surların içinde dehlizler ve küçük oyuklar bulunur. Marmara ve Haliç surlarının önünde; hendek ve dış sur yoktur. Bu surların kalınlığı 5 metre, yüksekliği ise 15 metredir. Burçlar 20 metredir, Marmara tarafında 103 ve Haliç tarafında 94 burç bulunur. Bu burçlardan bazıları ünlüdür: Yedikule, Sulukule, Anemas, İsaakios, Mermerkule, Arapkule gibi. Çoğu zindan, hapishane, darphane olarak kullanılmıştır.

İstanbul surları boyunca anakapı ve yankapılar vardır. Kapılar, duvarda 5 metre genişlikteki bir kemer altındadır. Sur üstüne çıkmak için yapılmış merdivenler kapıların içinde sağda ve soldadır. Kapı duvarları içindeki boşluklarda, anakapının kapatılmasında kullanılan demirkapı bulunurdu. Ayrıca anakapıların bazılarında bir dışkapı vardı. Ancak çoğu kaybolmuştur. Bazı kapılar üzerinde Osmanlıca kitabeler de vardır. Dış kapı ile iç kapı arası 25 metredir.

İstanbul surlarında 50 kapı ve 300 burç vardı. Ancak bazıları kaybolmuştur. Topkapı sarayı kapısından başlayarak Haliç'e; buradan Yedikule'ye ve yine Topkapı sarayına ulaşan duvarların kapıları şöyledir: Topkapısarayı kapısı, Ahırkapı, Fenerlikapı, Küçükayasofyakapısı, Bukalonkapı, Balıkhanekapısı, Odunkapısı, Manganakapısı, Gülhanekapısı, Kadırgakapısı, Çatladıkapı, Kumkapı, Yenikapı, Samatyakapısı, Narlıkapısı, Yedikulekapı, Belgradkapı, Silivrikapı, Mevlanakapı, Topkapı, Edirnekapı, Eğrikapı, Ayvansaraykapısı, Atikmustafakapısı, Balatkapısı, Fenerkapısı, Yeniayakapı, Ayakapı, Cibalikapısı, Unkapanıkapısı, Ayazmakapısı, Odunkapısı, Balık pazarıkapısı, Yenicamikapısı, Bahçekapısı, Avcılarkapısı, İmparatorkapısı, Zindankapısı, Sirkecikapı, Yalıköşkü.