ANASAYFA

ANADİLİMİZ LAZCA

Megrelceyle kardeş dil olan Lazca (Lazuri nena), Güney Kafkas dillerinden biridir. Antik Kolkhida uygarlığının kurucularından ve Kolkhların torunları Lazlar tarafından, Kuzeydoğu Anadolu’nun Karadeniz kıyılarında, Pazar-Sarp arasında konuşulur. Günümüzde, Laz halkının otokton olarak yaşadığı Hopa, Borçka, Arhavi, Fındıklı, Ardeşen, Çamlıhemşin, Pazar ilçelerinin yanı sıra 1877- 1878 Osmanlı-Rus savaşı ertesinde göç edilen Marmara bölgesinde Akçakoca, Sapanca, Yalova, Karamürsel, Gölcük, Bartın, Düzce, İzmit kentlerine bağlı bazı köylerde de konuşulmaktadır. Bunun yanı sıra Batum’un 5 köyünde ve şehir merkezinde, Sovyetler Birliği’nin sürgün politikaları neticesinde Lazların sürgün edildiği; Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Estonya gibi ülkelerde sağ kalan ve aslını korumayı başarabilen Lazlar tarafından konuşulmaktadır.

Dilbilimciler, birbirine çok yakın olan Megrelce ve Lazcayı, Zan dili ya da Kolhis dili olarak tanımlamaktadırlar. Lazlar ve Megreller, yaklaşık 500 yıl önce birbirinden ayrılmışlar ve bu iki dil de ayrışma sürecine girmiştir. Tüm Kafkas dilleri gibi bol miktarda sessiz harfe sahip olan Lazca bir fiil dilidir. Fiillerin başına konan yaklaşık 75 öntakısı vardır. Lazcada; eylemin kendisi, eylemi yapan kişi, eylemin kim ya da kimler için yapıldığı, eylemin zamanı, başladığı yer ve eylemin yönü tek bir fiil yapısı içinde ifade edilir. Fiil kökü hiç bir şekilde değişmez. Eylem, üstünde cereyan ettiği yerin şekline göre biçim almakta ve buna göre şekillenmektedir.

20. yüzyıla kadar Lazlar; Kiril, Gürcü ve Arap alfabelerini kullanılmışlardır. 5 sesli, 30 sessiz, toplam 35 fonem içeren Lazca, günümüzde Latin alfabesi ile yazılmaktadır. Lazların, M.Ö. 6.- 7. yy ve sonrasında Helen kolonizasyonu ile başlayan Laz-Yunan ticari ve kültürel ilişki döneminde Yunanca yazı yazdıkları, tapınaklarına Yunanca harflerle yazılar yazdıkları bilinmektedir. Hatta Lazların Kudüs’te kendilerine ait bir kiliselerinin olduğu, Lazca yazılmış İncillerinin olduğu da bilinmektedir. Niko Marr (1910) ve Çikobava (1936) Lazcanın; Hopa, Fındıklı ve Pazar olmak üzere üç şivesi olduğunu ileri sürmüşlerse de esasında Lazcayı, Doğu (Hopa-Arhavi-Fındıklı) ve Batı (Pazar-Ardeşen) şiveleri olarak incelemek daha doğrudur. Lazcanın şiveleri, lehçe olacak kadar farklılaşmamıştır.