ANASAYFA

ANTİK DİL ABHAZCA

Abhazca (Apsua), Kuzeybatı Kafkas dillerinden biridir. Abhazya Cumhuriyeti’nin Rusça ile birlikte resmi dilidir. Abhazya’da yaklaşık 100.000 kişi tarafından konuşulur. Abhazca, 19. yüzyılda Abhazya’dan göç eden muhacirlerin de dilidir ve göç ettikleri Türkiye, Suriye, Ürdün ve Acaristan’da yaklaşık 300.000 kişi tarafından bilinmektedir. Almanya, Hollanda ve ABD’ye göç edenler arasında Abhazcayı konuşanlar mevcuttur.

Abhazca, eski SSCB halklarının konuştuğu diller arasında en zor olanlardan biri kabul edilir. Abazaca ile çok yakın bir dil olan Abhazca, Kuban ve Kolkhida kazılarında çıkan tabletlerin ispatladığı gibi, en az 3200 yıllık geçmişe sahip antik bir yazı dilidir. Antik çağdan sonra alfabesini terk eden Abhazlar, yeni bir alfabeye ancak 19. yüzyılda kavuşabilmişlerdir. 1862 yılında Baron von Uslar, Kiril alfabesiyle Abhazca gramer, 1892 yılında Dirmit Gulya, Konstantin Maçavarayan ile birlikte Anban adı verilen Abhaz alfabesi hazırlamıştır. İlk Abhazca gazete olan Apsnı, 1919 yılında Dirmit Gulya’nın redaktörlüğünde yayınlanmaya başlamıştır. 1926 yılında Nikolay Marr 75 karakterli bir analitik Abhaz alfabesi hazırlamış, 1928 yılında N. Yakovlev tarafından oluşturulan Latin temelli Abhaz alfabesi 10 yıl süre ile kullanılmıştır. 1936- 38 yılları arasında SSCB genelinde Kiril yazı sistemi standartlaştırılmış ve Kuzey Kafkas halkları için Kiril esaslı yeni alfabeler hazırlanmıştır. Etnik ve kültürel açıdan diğer Kafkas halkları ile akraba olmalarına karşın Abhazlar ve Güney Osetya Osetleri, Gürcistan’a bağlı oldukları gerekçesi ile 1938 yılından başlayarak Gürcü esaslı alfabeler kullanmak durumunda bırakılmışlardır. Abhazlar, Stalin’in ölümüne kadar kullandıkları Gürcü temelli Abhaz alfabesinden sonra, 1954 yılında genişletilmiş Kiril esaslı bugünkü alfabeye geçmişlerdir.

Sessiz harfler bakımından son derece zengin bir dil olan Abhazcanın alfabesi 65 harften oluşmaktadır. Abhazcanın, Kuzey Abhazya’da konuşulan Bzıp ve Güney Abhazya’da konuşulan Abjıwa aksanları bulunmaktadır. Bzıp aksanı 67 sessiz içerirken Abjıwa aksanında 58 sessiz yer almaktadır. Modern Abhazcanın yazım ve edebiyat dili Abjıwa aksanı üzerine kurulmuştur.