ANASAYFA

DAĞISTAN DİLİ LEZGİCE

Lezgice (Lezgi çhal), Kuzeydoğu Kafkas dillerinden biri olup Nakh-Dağıstan dil öbeğine girmektedir. Dağıstan Cumhuriyeti'nin resmî dillerinden biri olan Lezgice, Dağıstan'ın güneyinde ve Azerbaycan’ın kuzeyinde konuşulmaktadır. Fonetik olarak bütün Dağıstan dilleriyle benzeşen Lezgice, Lak ve Dargi dilleri ile de akrabadır. Çeçenceyle de bir hayli benzer özelliğe sahiptir.

Lezgicenin; Rusya Federasyonu, Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Özbekistan, Ukrayna ve Türkiye gibi ülkelerde konuşanı bulunmaktadır. Toplam konuşan sayısının 600 bin ile 1 milyon arasında olduğu tahmin edilmektedir. Balıkesir-Merkez Ortaca (Kirne) köyü, Balıkesir-Manyas Yayla (Dümberez) köyü, İzmir-Bergama Dağıstan köyü, Kafkasya muhaciri Lezgilerin yerleşik olduğu ve anadillerini konuştukları yerlerdir.

Lezgice, ilk kez 20. yüzyılın başlarında Arap alfabesi ile yazılmış, 1920 yılında Latin harflerine geçilmiş fakat 1930 yılında Kiril alfabesi kullanılmaya başlamıştır. Lezgice ilk basılı esere 1928 yılından sonra rastlanır. Lezgi edebiyatı eski olmakla birlikte çoğunlukla Azerice, Arapça ve Farsçadan etkilenerek gelişmiştir. Yazılı edebiyatın ilk örnekleri arasında Leyla ve Mecnûn, Tâhir ile Zühre gibi edebi eserler, Dağıstanlıların Ruslarla mücadelesini anlatan kahramanlık hikâyeleri ve tıbba dair kitaplar bilhassa yaygındır. Türkü ve destanlarda olduğu gibi kahramanlık hikâyelerinde de İmam Şamil milli kahraman sıfatıyla merkezi bir yer işgal eder. Lezgiler, Çeçenlerle birlikte İmam Şamil'in en sadık taraftarları olmuşlardır. Alfabesinde 44 harf bulunan Lezgicenin Tabasaran, Agul, Hinaluğ, Rutul, Sakhur diyalektleri vardır.