ANASAYFA

DOĞU TÜRKİSTAN SORUNU

Doğu Türkistan (Uygurca: Sherqiy Türkistan; Uyguriye), Orta Asya'nın orta bölümünde yer alan büyük Türkistan'ın doğu kesimidir. Türkistan, batıda Hazar denizinden, doğuda Altay ve Altın dağlarına; güneyde Horasan, Karakurum dağlarından, kuzeyde Ural dağları ile Sibirya’ya kadar uzanmaktadır. Güneyde Pakistan, Hindistan, Keşmir ve Tibet, güneybatı ve batıda Afganistan ve Batı Türkistan, kuzeyde Sibirya, doğu ve kuzeydoğuda Çin ve Moğolistan ile sınırdır. Günümüzde 1,65 milyon km2 alanı kapsayan ülkede yaklaşık 25 milyon Müslüman yaşamaktadır. Yerleşim yerleri akarsular boyunca uzanan Kaşgar, Yarkent, Hotan, Aksu, Uçturfan, Kumul, Altay, Gulca ve Turfan vahalarında gelişmiştir.

12 Kasım 1933’te ilan edilen Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti, 6 Şubat 1934’te Ma Chnagying ordusu tarafından yıkılmıştır. 12 Kasım 1944’te tekrar kurulan Doğu Türkistan Cumhuriyeti beş yıl sonra 20 Ekim 1949’da tekrar yıkılmış ve Aralık 1949’da Çin Halk Kurtuluş Ordusu bölgeye girerek konuşlandırılmış ve Doğu Türkistan, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlanmıştır. Doğu Türkistan, 1949 yılından bu yana Çin Halk Cumhuriyeti'nin işgali altındadır. Doğu Türkistan halkı da o zamandan beri Çin işgaline karşı direnmektedir.

Bölgede 1949 yılından beri yoğun bir şekilde, insan hakları ihlalleri yaşanmaktadır. Binlerce rejim muhalifi insan hakları savunucuları, din adamları, sadece düşüncelerini ifade ettikleri için ceza evlerinde, askeri çalışma kamplarında, gayri sıhhi şartlar altında tutulmaktadır. Doğu Türkistan celladı olarak da bilinen Wng-zhen 1952 yılında “Devrim aleyhtarı unsurları yok etmek” sloganı ile 250.000′den fazla Doğu Türkistanlı Müslüman’ı öldürerek büyük bir soykırım yapmıştır. İşgalden sonra Doğu Türkistan topraklarına Çin hükümeti tarafından düzenli olarak Çin vatandaşları yerleştirilmeye başlanmıştır. Böylelikle Doğu Türkistan’da Müslümanların nüfusuna eşit bir Çinli nüfus oluşturma politikası güdülmektedir. Zorunlu doğum kontrolü ve toplu kürtaj uygulanarak, Müslümanların şehirde bir, köydeyse ikiden fazla çocuk sahibi olmaları kesinlikle yasaklanmıştır. Çin yönetimince Müslümanların dini faaliyetlerini özgürce yapmaları kısıtlanmıştır. Doğu Türkistan halkına Çinlilerle aynı imkânlar verilmemektedir. Doğu Türkistan, tüm yeraltı zenginliklerine ve bereketli topraklarına rağmen, şu anda Çin’in en fakir bölgelerinden biridir. Doğu Türkistan’ın uranyum, doğalgaz, petrol, altın gibi madenleri Çin’e transfer edilmekte ve bu doğal kaynakların kullanımı her yönüyle merkezi yönetimin denetimi altında tutulmaktadır.