ANASAYFA

KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ

Kırgızistan Cumhuriyeti (Kırgız Respublikası), Orta Asya'da bir Türk devletidir. Denize kıyısı olmayan ülkenin komşuları; kuzeyde Kazakistan, batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin Halk Cumhuriyeti'dir. Kırgızistan; Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Türkiye, ve Türkmenistan ile birlikte günümüzdeki altı bağımsız Türk devletlerinden biridir. Başkenti Bişkek, yüzölçümü 199.951 km², nüfusu 5.485.000, diğer önemli şehirleri Batken, Çuy, Celalabad, Narın, Oş, Talas, Issıkgöl’dür.

Kırgızlar, Göktürk devrinde Kögmen dağlarının kuzeyinde yaşamışlardır. 840 yılında Uygur Devletini yıkarak bu topraklarda kendi devletlerini kurmuşlardır. Kırgızlar 10. yüzyılda Karahanlıların tesiriyle Müslüman olmuşlardır. 13. yüzyılda Moğolların hâkimiyetini tanıdılar. 17. yüzyılda Rus istilâsına karşı diğer Türk boylarıyla hareket ettiler. 19. yüzyılda Kırgız toprakları bütünüyle Rus hâkimiyetine girdi. 1924 yılına kadar Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlıyken, 1925’te Kara Kırgız Özerk Bölgesi adını aldı. 1920'ler boyunca Kırgızistan, kültür, eğitim ve sosyal yaşam açısından epeyce geliştirildi. Okur yazarlık büyük ölçüde gelişti ve standart bir edebi dil ortaya çıkarıldı. Ekonomik ve sosyal gelişme de dikkate değerdi. 5 Aralık 1936’da Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hâline getirildi ve Sovyetler Birliğini meydana getiren 15 ittifak cumhuriyetinden biri oldu. 1991 yılının Mart ayındaki Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin yaptığı bir referandumda seçmenlerin %88,7'si eski Sovyetler Birliği'nin yenilenmiş federasyon olarak tutulması teklifini uygun buldular. 21 Aralık 1991'de Bağımsız Devletler Topluluğu'na resmen katıldı.

Kırgızistan’ın denizlerden uzak ve yüksek bir araziye sahip olması iklimi büyük ölçüde etkiler. Dağların etekleri sıcak çöl rüzgarları tesirindedir. Yüksek bölgelerde soğuk bir iklim hâkimdir. Arada kalan bölgede bol yağışlı bir iklim görülür. Yaz ile kış, gündüz ile gece arasında ısı farkı çok fazladır. Ülke nüfusunun %64,9’unu Kırgızlar, %13,8’ini Özbekler, %12,5’ini Ruslar, %1,9’unu Tatarlar, %1,1’ini Uygurlar, %0,7’sini Kazaklar ve %0,5’ini Ukraynalılar oluşturur. Kırgızistan'ın resmî dini İslam'dır. Kırgızlar Sünnî’dirler ve Hanefî mezhebindedirler. Nüfusun büyük çoğunluğu Müslüman’dır (%76). Ülkede %18 Hıristiyan, %2 Budist, %4 Ateist bulunur. Ülkenin resmî dili Kırgızcadır. Rusça da bu ülkede resmî dil konuma sahiptir.

Ülke ekonomisi hayvancılık ağırlıklı tarım ve madenciliğe dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, pamuk, şekerpancarı, mısır, tütün, sebze ve meyvedir. Dağlık bölgelerde yarış atları yetiştirilir, tavşan beslenir, arıcılık yapılır. En çok küçükbaş hayvan beslenir. Kırgızistan maden yönünden zengin yataklara sahiptir. Tanrı dağlarında demir, cıva, sürme, altın; Fergana vadisinde petrol ve gaz yatakları bulunur. Ayrıca kömür, tuz, kaolin, cam tozu yatakları vardır. Makine, otomotiv, gıda, çimento, cam ve konserve fabrikaları başlıca sanayi kuruluşlarıdır. Akarsu üzerlerinde kurulan hidroelektrik santralleri ekonomiye önemli ölçüde katkıda bulunur. Ülkede son yıllarda doğal güzelliklerin etkisi ile turizm faaliyetleri de hızlanmakta ve bu da ülke ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. Bütün bunlara rağmen Kırgızistan Türk dünyasındaki en fakir ülkedir.



                                                                                                                                                              LAZURİ